Na dugoj listi nacionalnih spomenika koji krase Jajce, jedno od najznačajnijih mjesta zauzima džamija Esme sultanije. Smještena u samom centru grada, upečatljiva je i nezaobilazna kako za posjetioce i turiste, tako i za one koji u Jajce svrate na proputovanju.
Najveća gradska džamija sagrađena je u vrijeme osmanske vladavine, u periodu od 1753. do 1773. godine, a posebnom je, uz njenu ljepotu, čini i to što nosi naziv po jednoj ženi.
Sačuvana tradicija
Sagradila ju je Esma, kćerka sultana koja je bila udata za Mehmed-pašu Muhsinovića, koji je u dva navrata bio namjesnik u ovim krajevima.
Legenda kaže da je Esma sultanija oboljela i da su joj astrolozi prorekli da će ozdraviti ako sagradi tri hajrata, društveno korisne građevine, na mjestu gdje se jedna rijeka ulijeva u drugu. Naišavši na vodopad u Jajcu, sagradila je džamiju i dva mosta na Vrbasu – govori Ramiz ef. Kahrić, imam džamije Esme sultanije.
Prema nekim navodima, sultanija je prodala svoj skupocjeni nakit kako bi džamija bila sagrađena.
U tarihu koji se nalazio iznad džamijskih vrata, navodi se da ju je sagradio Mir (Emir) Mustafa, čauški ćehaja, što znači da je na mjestu ove džamije nekada bila manja, a onda je sagrađena ljepotica koja više od 220 godina krasi centar Jajca.
Džamija Esme sultanije jedina je u Bosni i Hercegovini koja je dobila ime po ženi. Ova džamija bila je u tom periodu centar vjerskog i kulturnog okupljanja Bošnjaka, koji su, uz pomoć imama, sačuvali stoljetnu tradiciju – ističe Kahrić.
Srušena je 1993. godine tokom agresije na BiH, a obnovljena je 2010. i danas izgleda isto kao kada je tek sagrađena.
U njoj se od 2010. obavljaju vjerski obredi, a još nije upriličeno svečano otvorenje, jer je preostala još gradnja stare bosanske kuće, koja je bila uz džamiju, te uređenje harema. U sklopu džamije je i zgrada Medžlisa Islamske zajednice Jajce, kao i ostaci nišana na mezarima velikana ovog grada, imama, mujezina i mutevelija – govori ef. Kahrić.
Brojni posjetioci
U januaru 2003., džamija Esme sultanije proglašena je nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine.
Brojni turisti svakodnevno obilaze ovu jajačku ljepoticu, a nerijetko se priključe vjernicima na namazu.
Često dolaze i najavljene ekskurzije učenika, studenata i članova udruženja iz različitih krajeva naše domovine, ali i okruženja – navodi ef. Kahrić.
Asocijacija žena
Asocijacija žena “Esma sultanija” aktivna je pri Medžlisu Islamske zajednice Jajce. Osnovana je u aprilu 2014. godine, a čine je društveno svjesne, obrazovane, aktivne građanke Jajca. Nedavno su realizirale projekt “Dan Esme sultanije”, namijenjen ženi i porodici, a glavni cilj je promoviranje porodičnih vrijednosti te afirmiranje rada i uloge žena unutar Islamske zajednice.
