Najstarija džamija čija je munara izgrađena od posebnog kamena
Kada vam neko spomene Gradačac, najprije ćete pomisliti na Zmaja od Bosne, i prelijepu kulu, koja je simbol ovog bosanskog mjesta, ali i jedan od simbola naše domovine.
No, uz najpoznatiju ličnost i objekat, mještani Gradačca će vam nabrojati i druga mjesta i objekte na koje su ponosni.
A jedan od takvih objekata je, reći će vam mnogi, najstarija sačuvana građevina u Gradačcu – Sviračka džamija. Smještena je u mahali Svirac, po kojoj je i dobila ime.
Ova džamija je locirana na jugoistoćnoj periferiji grada, u mahali Svirac, po čemu je i dobila ime Sviračka džamija. Kada je sagrađena i ko je njen osnivač, za sada nema pouzdanih podataka.
Predpostavlja se da je neko od članova iz porodice Gradaščevića i da je to bilo prije nego što je Osman-kapetan Gradaščević podigao u Svircu medresu na lokaciji neposredno uz džamiju. Da je već u vrijeme Osman-kapetana na tom mjestu postojala džamija, može se zaključiti iz činjenice što je on, u isito vrijeme u Gračanici sagradio i džamiju i medresu.
Logično bi bilo da je i u svom rodnom mjestu pored medrese sagradio i džamiju, da ona od renije već tu nije postojala.
Za Sviračku džamiju se pouzdano zna da je starija od svih drugih džamija u Gradačcu, a ima i mišljenja da je to najstarija sačuvana građevina u našem gradu.
Džamija prvi put renovirana 1875. godine, a da je imala renovacija i u novije vrijeme, vidi se po njenom drvenom enterijeru koji je dosta jednostavan i sa malo rezbarije.
Osvrnimo se sada malo na Medresu koju je kod Sviračke džamije izgradio Osman-kapetan Gradačcević (Osman je otac našeg poznatog Husein-kapetana Gradaščevića). U prvim godinama islama džamije su, pored uloge bogomolje, vršile i ulogu škole. Kasnije su zadatak obrazovanja preuzele medrese.
Ova medresa kod Sviračke džamije izgrađena je između 1795. i 1812. godine i toje ujedno prva medresa u Gradačcu.
Po izgledu na ovoj slici iznad, reklo bi se da je bila na lokaciji sadašnje čitaonoce u Svircu. Prvi muderis (predavač) medrese u Svircu je bio hadži-hafiz Ahmed ef. Mulaibrahimović.
Preko 50 godina je radio u ovoj medresi, a poslije smrti 1883. godine, naslijedio ga je njegov sin hafiz Ahmed Hilmi. Za one koji nisu baš sigurni šta se podrazumijeva pod pojmom medrese, recimo sljedeće:
Medresa je srednja, stručna vjerska škola, koja svojim polaznicima, u duhu islamskih propisa, daje odgoj, vjersko i opće obrazovanje i sprema ih za poslove imama (hodže) i njima ravnih vjerskih zvanja za koje se traži srednja stručna sprema. Školovanje u Medresi traje 4 godine i učenici koji završe medresu mogu nastaviti školovanje na islamskim ili bilo kojim drugim fakultetima građanskog tipa.
Uz ovu džamiju je do 1947. godine egzistirala i Medresa koja je iznjedrila brojne učenike, koji su nakon završetka školovanja služili Islamskoj zajednici širom Bosne i Hercgeovine.
– Zanimljivo je da uz džamiju postoji i sviračka voda na kojoj su softe, odnosno učenici Medrese, uzimali abdest prije molitve – dodaje Brkić.
Džemat Sviračke džamije danas broji oko 400 domaćinstava, a prije nekoliko godina je izgrađen stambeno-poslovni objekat. Brkić navodi da je na čelu tog projekta bio federalni premijer Fadil Novalić.
– Tako smo dobili jedan izuzetan imamski objekat u sklopu kojeg se nalazi učionica gdje se odvija mektebska nastava za djecu. Opremljena je po savremenim standardima, tako da djeca koja dolaze tu na nastavu mogu da se koriste i kompjuterima uz korištenje interneta. Planiramo također da otvorimo i džematsku bibiloteku u sklopu ovog objekta, priča nam ovaj imam, navodeći da u ovom džematu za polaznike mektebske nastave ima i jedno mini fudbalsko igralište, a planirani su još neki sadržaji.
Džamija je prvi put renovirana 1875. godine, a da su na njoj izvođeni radovi i u novije vrijeme, vidi se po drvenom enterijeru koji je dosta jednostavan i sa malo rezbarije.
– Zadnja obnova džamije bila je 1986. godine, a u naredne dvije godine planiramo još jednu obnovu. Kada bude rađena restauracija gledat ćemo da je vratimo u prvobitni izgled, koji je bio nešto malo drugačiji u odnosu na sadašnji – kazao je na kraju razgovora za Tuzlarije Safet Brkić.
“Allah je najveći. Svjedočim da nema Boga osim Allaha. Svjedočim da je Muhammed Božiji poslanik. Dođite na namaz. Dođite na spas. Namaz je bolji od spavanja. Allah je najveći. Nema Boga osim Allaha”, riječi su islamskog poziva na molitvu kojima milozvučni glas Jusufa poziva vjernike na namaz. Jusuf je sin imama Safeta, a inače je i poznati sazlija gradačačkog kraja.
