Među današnjim Palestincima postoji prezime Bušnak (ar. بشناق), ne baš toliko rasprostranjeno, ali i dalje prepoznatljivo. Naime, dolaskom Austro-Ugarske monarhije u Bosnu 1878. godine, počeli su masovni egzodusi Bošnjaka u Tursku, no, neki se nisu zadržali u Turskoj, nego su produžili i dalje, pa su se naselili u Siriji, Jordanu, Libanu i Palestini. Bošnjačka džamija u Cezareji predstavlja spomenik kulture koji govori o prisustvu Bošnjaka u Palestini.
Bošnjaci su u ovu daleku zemlju pristizali tokom 19. stoljeća, a smatra se da su svojim prisustvom značajno doprinijeli tome da se tada zaboravljena antička Cezareja obnovi.
Bošnjaci su se uglavnom doseljavali u Palestinu kao izbjeglice nakon austro-ugarske aneksije Bosne i Hercegovine. Dolaskom u Palestinu, oni nisu gubili vezu sa svojim porijeklom, nego su se trudili da nastave s njegovanjem tradicije.
Bošnjačka džamija u Cezareji svakako je jedan od dokaza koliko im je bilo bitno očuvati svoju tradiciju i u ovoj dalekoj zemlji.
Adis Kulin, diplomirani historičar i turistički vodič, boravio je nekoliko dana u Cezareiji za koju kaže da je dugo vremena bila zapuštena i zaboravljena od domaćeg stanovništva, a da su takvu praksu promijenile upravo bošnjačke porodice.
“Veoma značajan i interesantan antički grad Cezareja bio je skoro potpuno zaboravljen od domaćeg stanovništva sve do 1878. godine kad se Bošnjaci počinju naseljavati na ovo područje. Većinom su bošnjačke porodice dolazile u Palestinu kao izbjeglice, a dosta njih je odlučilo trajno ostati u ovom gradu”, rekao je Kulin za Anadolu Agency (AA).
Upravo iz razloga što su u ovom palestinskom gradu Bošnjaci trajno ostajali, donijeli su odluku o izgradnji kuća u kojima će boraviti, ali i džamije, koja je i danas jedna od glavnih turističkih atrakcija u Cezareji.
“Dolaskom iz Bosne i Hercegovine u Palestinu, Bošnjaci grade kuće u kojima borave, ali i džamiju, koja je, može se zaključiti, građena po ‘hercegovačkom stilu’. Ova džamija služila je stanovnicima Cezareje za obavljanje namaza sve do izraelsko-arapskog rata. Nakon 1948. godine Bošnjačka džamija, ali i ostatak Cezareje, pada pod kontrolu izraelskih vlasti, te od tada ona više nije u upotrebi za obavljanje namaza, kako je to naravno u početku bilo predviđeno. Pored džamije, tu se nalaze i antički ostaci: teatar, hipodrom, razni mozaici, zidine grada, kapija grada, ostaci luke i slično”, priča Kulin.
